Enflasyon’u Acaba Doğru Biliyor Muyuz?

Nedir Bu Enflasyon?

Milattan önce altıncı yüzyılda bir sığır, altı küçükbaş hayvana eşitti. O zamanlar bir insan altı küçükbaş hayvan almak için iki altın para veriyordu. Daha sonraları bir adam altı küçükbaş hayvan almak istediğinde iki altın paranın yetmediğini fark etti. Hayvanları alabilmek için on üç altın para gerekiyordu. Tabi milattan öncesi diyoruz, bu adama kimse ‘‘fiyatlar genel seviyesi yükselişe geçti’’ ya da ‘‘paranın değeri düştü’’ demedi. Enflasyon dediğimiz kavram bilimsel adı ile var olmasa da enflasyon paranın hayatımıza girdiği her zaman vardı.

Geçen sene düzenli olarak aldığınız bir ürünün fiyatının iki lira olduğunu varsayalım. Bu sene aynı ürünün fiyatı dört lira olursa insanlar ‘‘bu ürüne zam geldi’’ diye düşünür. Ama aslında kullandığı para biriminin değeri düşmüştür. Kullandığınız para biriminin alım gücü yükselebilir veya düşebilir. Bu ülkenizin üretim gücü, ekonomik yapısı veya yönetim şekli ile ilgilidir. Ülkeler üretim yapar, en düşük maliyet ile en iyi ürettikleri ürünü başka ülkelere satarlar. Kendi üretemedikleri veya üretmeye gerek duymadıkları ürünleri ise ürün sattıkları ülkelerden satın alırlar. Buna ithalat ve ihracat denir.

İhracatınız (satıp para kazandığınız ürünler), ithalatınız dan (satın alıp para ödediğiniz) fazla olursa sağlam temellere dayanan, başarılı ve yatırımcıların güvenini kazanan bir ekonomiye sahip olursunuz. Ekonominiz yatırımcılara güven veriyorsa yatırım yaparlar. Sonuçta ülkenizin ekonomisi gücüne güç katarak büyümeye devam eder. Güçlü bir ekonomiye sahipseniz paranızın alım gücü yüksek olur.

Peki Nasıl Enflasyon Oluşur??

Fiyatların artmasında iki sebep vardır. İlki üretim maliyetlerinin artması, ikincisi talebin artması. Üretim maliyetlerinin artması ile ürünün fiyatının artması mantıklıdır. Sütün fiyatı artarsa süt ile üretilen dondurmanın fiyatı da doğal olarak artacaktır. Bir kasabada her ay yüz dondurma satılıyor. Bu kasabaya yüz insan daha yerleşirse dondurmaya olan talep artar ve kasabaya yüz adet dondurma yetmez.

Ama kasabaya için üretilen dondurma sayısı tam kapasite üretim yapıldığı halde yüz elli dondurmayı geçemiyor. Dondurma üreten firma herkese yetecek kadar dondurma üretebilmek için yeni işçilere ihtiyaç duyuyor. İşe giren yeni işçiler firma için daha fazla maaş ödemesi anlamına geliyor. Firma bu durumu dengelemek için dondurmanın fiyatına zam yapıyor. Doğal olarak dondurmanın fiyatında bir artış meydana gelir.

Enflasyon Hesabı

Bir ailenin düzenli olarak kullandığı ürünler temsili olarak bir sepette toplanır. Bu sepetin değeri yılın ilk çeyreğinde açıklanır. Daha sonra yıl boyunca aylık periyotlar ile bu sepetin değerindeki artış ve azalışlar düzenli olarak kontrol edilip açıklanır. Oluşturulan bu endeksin iki hesaplama yöntemi vardır.

• Üretici fiyat endeksi (ÜFE): Yurt içinde üretilen ve satışa sunulan ürünlerin, üretici fiyatlarını düzenli periyotlar ile takip ederek fiyat değişikliklerini ölçen fiyat endeksidir. Üretici açısından değişimi gözlemler.
• Tüketici fiyat endeksi (TÜFE): Tüketim malları ve hizmetlerinin (gıda, giyim, yakıt, barınma) fiyatlarının hesaplanmasında kullanılan fiyat endeksidir. Tüketici açısından değişimi gözlemler.

İstatistik kurumları, her ay sepete konu olan ürünlerin fiyatlarındaki değişimi inceler ve kamuoyuna arz eder.